دسته بندی شیرها از لحاظ نحوه باز و بسته شدن مجرابند

شیرها برای باز یا بسته شدن ، ممکن است از یک عامل خارجی استفاده نمایند و یا بصورت خودکار باز و بسته شوند که دسته اول نوع Manual و دسته دوم Automatic گفته می شود.ذکر دو نکته در اینجا ضروری است ؛اول اینکه بکار بردن عبارت شیرهای دستی ، حق مطلب را ادا نمی کند و بهتر است همواره از عبارت شیرهای Manual استفاده گردد و دوم اینکه شیرهای اتوماتیک را نباید با کنترل ولوها و یا شیرهای با عملگرهای اتوماتیک نباید اشتباه گرفت زیرا در این نوع شیرها هم یک عامل خارجی در باز و بسته شدن آن موثر است و آن گشتاور خروجی عملگر مربوطه است.

1-3- شیرهای دستی(Manual Valve)

تمام شیرهایی که دارای دسته ، آچار، فلکه ، گیربکس ، عملگر و یا هر مکانیزم دیگری که برای اعمال نیرو به عضو آببند کننده بکار می رود در این دسته قرار میگیرند . البته بکار بردن نوع مکانیزم باز و بسته کردن شیر اختیاری است ولی در برخی موارد مجبور به استفاده از مکانیزمی خاص هستیم . بعنوان مثال برای شیرهای سایز بالا نمی توان از دسته یا رنچ برای باز و بسته کردن شیر استفاده کرد و باید از کیربکس استفاده نمود ولی برای یک شیر دو اینچ میتوان از رنچ ، گیربکس و یا عملگر اتوماتیک استفاده نمود و این بسته به سفارش مشتری و یا نحوه عملکرد شیر در سرویس دارد.

شیرتوپی ، دروازه ای ، پروانه ای و بسیاری دیگر از شیرهایی که در صنایع مختلف استفاده می شوند ، از این نوع هستند. در زیر چند نمونه از این شیرها نمایش داده شده است

این دسته از شیرها نیاز به نیروی خارجی ندارند و با نیروی سیال میزان باز یا بسته بودن آنها را تنظیم می کند.میتوان گفت تقریبا تنها شیری که در این دسته قرار میگیرد شیرهای Check Valve هستند که با نیروی سیال دریچه یا دیسک آن جابجا شده و سیال از آن عبور میکند و بدیهی است که هر چه سرعت سیال بیشتر باشد میزان باز شدن شیر نیز بیشتر خواهد بود و بالعکس .البته تا زمانی که فشار بالادست بیشتر از پایین دست جریان باشد دریچه شیر باز خواهد ماند و به محض برابری و یا کمتر شدن فشار بالا دست از پایین دست شیر، دریچه آن بسته میشود

.
ملاحظه می کنید که باز و یا بسته شدن شیر وابسته به هیچ عامل خارجی نیست وتنها به سیال در جریان و نیروی اعمال شده از طرف آن به دیسک شیر بستگی دارد . این شیرها انواع مختلفی دارد که در بحثهای آتی به تفصیل در مورد آنها صحبت خواهیم کرد. ذیلا چند نوع از این شیر نمایش داده شده است.