آبیاری تحت فشار چیست ؟

آبیاری تحت فشار چیست ؟

بطور كلي به هر روش آبياري كه درآن آب با فشاري بيش از يك اتمسفر ( فشار نسبي ) در سطح اراضي بوسيله لوله توزيع شود آبياري تحت فشار گفته مي شود . در يك نوع تقسيم بندي ساده ، روشهاي آبياري به دو نوع آبياري ثقلي و آبياري تحت فشار تقسيم خواهد شد .آبياري تحت فشار نيز به دو نوع آبياري باراني و آبياري قطره اي قابل تفكيك است.

الف ـ آبياري باراني :

آبياري باراني روشي است كه آب با فشاري بيش از يك اتمسفر در درون لوله هايي جريان پيدا كرده ودرروي گياه به صورت باران توسط نازلهايي كه به آب پاش معروفند پاشيده مي شود. آبياري باراني يكي از روشهاي نوين آبياري در جهان به شمار مي رود كه استفاده از آن در 40 سال اخير بيشتر متداول شده است . بطور كلي مي توان گفت كه آبياري باراني از زماني كه لوله هاي سبك با اتصالات سريع و آسان به بازار عرضه شد ، توسعه يافته است .

در اين روش آب با سرعتي مساوي و يا كمتر از نفوذ پذيري خاك ، به صورت باران بر سطح زمين پخش مي شود تا خاك فرصت نفوذ پيدا كند . چنانچه شدت بارش بيش از سرعت نفوذ باشد در سطح مزرعه رواناب ايجاد شده و راندمان آبياري كم خواهد شد . به طور كلي آبياري به روش باراني رادر اغلب شرايط مانند مناطق شيبدار ، خاكهاي سبك ، سنگين و شرايطي كه آبياري به طريق ثقلي امكان پذير نيست ، مي توان اجرا نمود .

مزايا و معايب آبياري باراني :

هر نوع روش آبياري داراي يك سري معايب و مزايايي است كه بادرنظر گرفتن مجموعه اين معايب و مزايا بايد اقدام به انتخاب و طراحي روش آبياري نمود .

الف - توانايي ها و مزايا :

ـ حذف عمليات تسطيح و كاهش هزينه هاي آماده سازي اراضي

ـ تهويه خاك به راحتي انجام مي شود .

ـ مبارزه با يخبندان ، آفات و انگل ها ميسر است .

ـ هزينه نيروي كارگري در مقايسه با روشهاي آبياري سطحي كمتر است .

ـ تلفات بصورت رواناب و فرسايش خاك در اين روش به حداقل مي رسد .

ـ راندمان آبياري در مقايسه با روشهاي سنتي بيشتر است .

ـ بازده محصولات آبياري باراني در اغلب موارد بيشتر از آبياري سطحي است .

ـ زمين كمتري براي مسير انتقال آب هدر مي رود .

ـ امكان آبياري در اراضي كم عمق وجود دارد .

ـ در اغلب محصولات آبياري باراني باعث افزايش رشد مي شود .

ـ امكان آبياري در اغلب خاكها وجود دارد .

ـ امكان آبياري در اراضي شيبدار وجود دارد .

ـ امكان آبياري در اغلب شرايط آب و هوايي وجود دارد .

ب ـ معايب آبياري بارانــي :

ـ در صورت وجود باد يكنواختي توزيع كاهش مي يابد .

ـ كمبود توان فني در مناطق دورافتاده وجود دارد .

ـ شدت تبخير در مناطق گرم و خشك زياد بوده لذا تلفات در اين مناطق زياداست .

ـ در مناطقي كه باد شديد است تلفات آب زياد است .

ـ به دليل خسارت زدن به برگ محصولات، در اين روش استفاده از آبهاي با كيفيت پايين ممكن نيست .

شرايطي كه آبياري باراني توصيه مي شود :

ـــ براي آبياري گياهاني كه داراي ريشه كم عمق هستند .

ـــ در اراضي با شيب زياد و با عمق كم خاك زراعي

ـــ در اراضي با نفوذ پذيري زياد

ـــ در مورد محصولاتي كه بصورت متراكم كشت مي شوند .

ب ـ آبياري قطــره اي :

آبياري قطره اي عبارتست از پخش آرام آب بر سطح خاك يا زير خاك به صورت قطرات مجزا يا پيوسته ويا بصورت اسپري ريز با فشار كم ،به وسيله قطره چكان هايي كه در طول خط انتقال قرار دارند .

محاسن و معايب آبياري قطره اي :

آبياري قطره اي به دليل اعمال عمق آبياري كم وقابل تنظيم يكي از روشهاي مفيد آبياري مي باشد . مهمترين مزيت اين روش صرفه جويي در ميزان آب و هزينه ها است .

سيستم آبياري قطره اي در مقايسه با ساير روشهاي آبياري و خصوصا آبياري سطحي به آب كمتري نياز دارد . همچنين تلفات آب در اين روش نسبتا پايين و كم است . هزينه كارگري در مقايسه با ساير روشها به مراتب كم خواهد بود .

با بهره برداري مناسب و آبياري موضعي ، دراين روش رشد علفهاي هرز به حداقل رسيده و انتقال بذر وجود نخواهد داشت . استفاده راحت از كودها يكي ديگر از مزاياي آبياري قطره اي مي باشد . در آبياري قطره اي بدليل استفاده مكرر از آب و بالا نگهداشتن رطوبت خاك غلظت نمك هاي محلول خاك كم شده و مي توان با آب شور آبياري نمود . آبياري باغات موجود دراراضي با توپو گرافي نا مناسب نيز با اين روش امكان پذير است .

يكي از معايب مهم اين روش علاوه بر هزينه زياد ، گرفتگي قطره چكانها ميباشد.بدليل فرم توزيع رطوبت ( پيازرطوبتي ) خاص اين روش نمكها در سطح خاك تجمع يافته و امكان خطر براي گياهان وجود خواهد داشت .

انواع روشهاي آبياري قطـــره اي :

بر اســاس نوع گسـيلنده يا قطره چكان ميتوان آبيـاري قطره اي را به شـرح ذيـــل تقســيم بندي نمود :

آبياري قطره اي دريپ :

در اين روش آب توسط قطره چكانهايي كه در كناردرخت قرار دارند به سطح خاك منتقل ميشود .قطره چكانها معمولا روي لوله فرعي و يا داخل لوله فرعي با فاصله مشخص قرار ميگيرد . دبي اين گونه قطره چكانها معمولا بين 2 تا 8 ليتر در ساعت متغير است .

آبياري زيرزميني با لوله هاي تراوا :

در اين روش آب توسط لوله هايي كه خاصيت تراوش دارند در كنار ريشه قرار ميگيرند و توسط نيروي ماتريك خاك آب ازلوله به سمت خاك كشيده مي شود .

آبياري بابـــلر :

در اين روش آب توسط بابلر بصورت جريان آرام و پيوسته خارج مي شود .اين روش براي آبياري درختاني كه فاصله آنها زياد است مناسب مي باشد . همچنين براي آبهاي با املاح زياد كه خطـر گرفتگي قطره چكان وجود دارد ، در صورت عدم وجود خطر شوري خاك يا كاهش محصول ، استفاده از اين روش توصيه مي شود .

سيستم آبياري آبفشاني :

در آبياري به روش آبفشاني آب بصورت جت ( JET ) ، مـه ( FOG ) ويا قطرات بسيار ريز آب ( SPRAY ) از خروجي هايي كه روي لوله نصب ميشوند خارج ودر يك دايره كامل و يا قطاعي از دايره پخش مي شود . اخيرا از اين روش براي آبياري درختان ميوه استفاده مي شود .در اين روش آب با ميزان دبي كم پاي در ختان پاشيده مي شود . مزاياي اين سيستم اين است كه در آبهاي سنگين و ياداراي املاح بالا كه قابليت سيستم آبياري قطره اي را كاهش مي دهند ، بدون گرفتگي ميكروجت مي توان استفاده كرد .

منبع : نیاز مرکزی