شیر آلات صنعتی‌ -شیر چدنی

همان‏طور كه از اسم آن بر مي‏آيد از باز پس‏زدن جريان در يك لوله جلوگيري مي‏نمايد و به عبارت ديگر سيال فقط از يك طرف آن مي‏تواند وارد شود و زماني كه در يك مسير قرار دارد جريان سيال از طريق مخالف آن غير ممكن است. در ساير شيرها محل ورود سيال به شير مطرح نيست و مي‏تواند از دو طرف آن باشد. ولی در شیر یک ‏طرفه فقط سيال از يك طرف شير مي‏تواند وارد شود که به همين علت اگر در محلي قرار دارد و مي‏خواهيم جريان را درمسيرمخالف عادي خود عبور دهيم بايستي اين شير را برعكس نمایيم و يا اين ‏كه داخل آن‏ را درآوريم كه در اين صورت حالت شير يك طرفه را از دست خواهد داد. شيرهاي يك طرفه در دو طرح اساسي به نام شيريك طرفه لولايي و شیر یک طرفه فشاری ساخته مي‏شوند كه در زير به توضيح آنها مي‏‏پردازيم.

با توجه به گستردگی و تنوع استفاده از ولوهای صنعتی در زیر به انواع پر مصرف شیرها اشاره میگردد .

همانند سه راهی ساده و تبدیل در اندازه های مختلف تولید شده و جهت اتصال انشعابات فرعی مورد استفاده قرار می گیرد.

سه راهی فلنچ دار جهت انشعاب گیری استفاده می شود. سه راهی ها شامل سه راهی قائم، سه راهی ۴۵ درجه، سه راهی تبدیل ساده و روپیچ توپیچ هستند. سه راهی قائم:سه راهی قائم که سه راهی معادل نیز نامیده می شود وصاله ای است که برای گرفتن انشعاب و اتصال انشعابات فرعی مورد استفاده قرار می گیرد.

در برخی موارد جهت اتصال لوله به تجهیز یا لوله به لوله از اتصال فلنجی استفاده می شود. این اتـصال به جهـت آسانی نصـب و جدا می شـود، در مـواردی كاربرد دارد كه لازم اسـت خط بصورت متناوب جهت بازدید یا تعمیر باز و بسته شود. اتصال پمـپ ها، كمپرسـورها، مبـدل­های حرارتـی، راكتـورها و .... به خطوط لوله توسـط فلنـج هائی صـورت می گیرد كه توسـط استاندارد ASME B16.5 وAPI 6D یكسان سازی شده است. یكی از مـواردی كه در فلـنج ها اهمیـت زیادی دارد كلاس فشاری فلنج است.كلاس فشاری به اندازه لوله، فشار و دمای سیال درون خط ، خود سیال و مواردی از این دست بستگی دارد. فلنج ها یكی از اتصال دهانه های لوله ها، شیرآلات و دستگاه ها به یكدیگر می باشد فلنج ها بصورت قطعه دیسكی شكل بوده كه همیشه بصورت جفت به كمك پیچ و مهره دو قطعه را به یكدیگر متصل می سازد و به آسانی باز شده و برای فشارهای كم و بالا مناسب می باشد. آب بندی بین دو فلنج توسط واشر(Gasket) كه در بین آنها قرار داده می شود انجام می گیرد. جنس فلنج ها از فولاد و آلیاژهای آن و یا از چدن و سایر مواد ساخته می شود

به طور کلی شیرآلات از دو جنس آلياژ برنج یا سرب خشک ساخته می شوند و تنها روکش های آنها است که تفاوت های ظاهری در آنها ایجاد می کند. از میان این دو جنس، برنج بهتر از سرب خشک عمل می کند؛ چرا که سرب خشک پس از مدتی به خورد آب می رود و برای کسی که از آن شیر آب مصرف خوراکی دارد مضر است و به بدن آسیب می رساند. ایراد دیگر آن هم این است که خیلی سریع تر از جنس برنجي از بین می رود و شکسته و پوسیده می شود. بعد از جنس فلز مورد استفاده در شیرآلات، آبکاری دارای اهمیت فراوان است که می تواند در مقاومت شیر تأثیر بسزایی داشته باشد و هرچه کیفیت آبکاری بهتر باشد، شیرآلات دیرتر فرسوده می شوند. مثلاً اگر شیرآلاتی دارای آبکاری 25میکرونی باشد و روکش آن هم استیل واقعی باشد از نظر کیفی عمری بسیار طولانی خواهد داشت. انواع روکش هایی که برای شیرآلات کاربرد بیشتری دارند عبارتند از: برنج، برنز، مس و استیل که از میان این ها اگر استیل، استیل استایلنس اصلی باشد، از دیگر جنس ها بهتر است؛ چرا که هم مقاومت بهتری در برابر پوسیدگی دارد و هم به دليل ظاهرش کمتر لکه های آب را نشان می دهد و از لحاظ زیبایی هم، برای خانم هایی که به این لکه های کوچک روی شیر آب حساسند، بسیر مناسب تر است. سایر موارد هم مثل برنز یا مس تنها آبکاری برنز و مس هستند و بیشتر جنبه تنوع بخشی دارند و شاید به علت رنگ زردی قرمزی که دارند حس نوستالژیک به خریدارها بدهند.

شير توپي ياBall valve شير هايي هستند که با حركت چرخشي کار میکنند كه در آنها از یک دیسک کروی چرخان برای کنترل جریان عبوری استفاده می‌شود كه اين دیسک ها براي باز و بسته كردن جريان مورد استفاده قرار ميگيرد که توان تحمل فشار تا حدود 1000 بار را داراست. Ball Valve ها شـيرهاي ساده هسـتند كه برای قـطع و وصـل کردن جریان از يك قطـعه توپي شكل براي متوقف كردن و راه اندازي دبي سيال استفاده ميشود که با چرخش ساقه شير به سمت موقعيت بازشدن توپي می چرخد و سوراخي كه در وسط آن تعبيه شده است در مسير ورود و خروج سيال قرار ميگيرد و در نتيجه سيال از شير عبور ميكند. وقتيكه توپي آنگونه ایی بچرخد كه سوراخ آن عمود بر مسير سيال قرارگيرد، دبي سيال متوقف ميگردد. وقتي كه توپي ، در موقعـيت نيمه باز قرار گيـرد، جريان آشـفتهاي در شير ايجاد ميشود اين مشخصه باعث محدوديت كاربرد Ball Valve ميگردد. بنابراين ، این نوع از شیرآلات صنعتی در سیالهایی که قرار است كاملاً باز يا كاملاً بسته باشد ، بكار میروند.

مشخصات شیر : یاتاقان بندی خارج از مرکز پروانه در بدنه ، مناسب بودن شکل و فرم پروانه برای عبور جریان رینگ آببندی یک پارچه ، آببندی از هر دو جهت ،قابلیت تعویض و تنظیم لاستیک در حالتی که شیر بسته است . در اثر گردش پروانه در جهت حرکت عقربه های ساعت به مقدار 90 درجه شیر بسته می شود. طراحی شیرهای پروانه ای فلنج دار تا سایز 1200 بصورت DOUBLE ECCENTRIC و از 1200 به بالا بصورت ECCENTRIC می باشد.

شیر جهت مهار کردن جریان و فشار سیالات به کار می رود وظایف اصلی شیرهای صنعتی عبارتند از : قطع و وصل جریان به صورت کامل جلوگیری از بازگشت مایعات و گازهای عبور کرده تنظیم عبور مقدار مورد نیاز مایعات و گازها تنظیم و کنترل مقدار و فشار مایعات و گازها کنترل و ایمن نگه داشتن دستگاه های تحت فشار شیرها در مواردی به کار می روند که برای جریان سیال (اعم از مایع و گاز ) اختلاف فشار وجود داشته باشد

از شیرهای یکطرفه برای جلوگیری از بازگشت مایع یا گاز که بمقصد فرستاده شده استفاده می گردد . دلائل استفاده از آنها در صنعت و وسائل خانگی به شرح زیر می باشد.